Print Friendly, PDF & Email

Şırnak İl Rehberi

” Tilkiden kurnazı yoktur ama ortalık derisiyle doludur”

Şırnak

Şırnak plaka kodu “73”

Telefon Kodu

Şırnak telefon kodu “0486”

Yüz Ölçüm

Şırnak ili alanı “7.078 km²”
Şırnak Tarihçesi
Osmanlı döneminde köy olan Şırnak, 1927 yılında Siirt`e bağlı ilçe, 1990 yılında ise il olmuştur.
Şırnak Tarihi Şırnak ili tarihsel olarak çok eski bir geçmişe sahiptir. Şırnak ili Kâtip Çelebi’nin 17. yüzyılda yazdığı “Seyahatname” ve tarihi rivayetlere göre Nuh Tufanı öncesine dayanır. Bu rivayetlere göre Cizre, tufandan sonra ikinci kez Hz. Nuh (AS) ve oğulları tarafından inşa edilirken Cizre’nin kızgın sıcağından korunmak için, Şırnak yazlık ve yaylak olarak inşa edilmiştir. Şırnak, Nuh’un Gemisi kalıntılarının olduğu öne sürülen Cudi Dağı’nın Kuzeyinde Şehr-i Nuh adıyla kurulmuş, önceleri Şerneh, daha sonraki yıllarda ise Şırnak adını almıştır. Şırnak ili tarihte birçok önemli devletin başkentini kendi topraklarında barındırmıştır. Birinci Babil devletinin başkenti Babil (Kebeli Köyü) Cizre sınırları içindedir. Aynı zamanda Guti (Gudi) imparatorluğunun başkenti olan Bajarkard Silopi ilçesi topraklarındadır. Şırnak; Guti, Babil, Med, Asur, Pers, Sasani, Emevi, Abbasi, Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerinde Cizre’ye bağlı bir yerleşim birimi idi. 23 Temmuz 1914 yılında ilçe olmuş ve Siirt iline bağlanmıştır. Bu konumu 1990 yılına kadar sürmüştür. 18.05.1990 tarih ve 20522 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı yasa ile il statüsüne kavuşmuştur. İle bağlı altı ilçe bulunmaktadır. Bu ilçeler Beytüşşebap, Cizre, Güçlükonak, İdil, Silopi ve Uludere’dir. İle bağlı altı ilçenin tarihleri geçmişlerine ilişkin bilgi aşağıda verilmiştir. Beytüşşebap ilçesi; ilçe oldukça eski bir yerleşim birimidir. Beytüşşebap, Beyt ve Şebap kelimelerinden elde edilmiş Arapça bir birleşik isimdir. Gençlerin evi anlamındadır. Beytüşşebap tarihi eskilere dayanır. TA’NİN Dağlarından M.Ö.1000-7000 yılları arasında Neolitik dönemlere ait kayalara kazınmış resim ve kompozisyonların bulunması, ilçede 12.000 yıl öncesi insanların yaşadığı ve yerleşik bir düzenlerinin olduğunu gösterir. Tarihi süreç içerisinde ilçeye sırasıyla, Hurriler, Mittaniler, Asurlular ve Urartular egemen olmuşlardır. İlçe, 1054 yılında Selçukluların, 1514 yılında ise Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına girmiştir. 1855 yılında Erzurum, 1865 yılında Van İline bağlanmıştır. 1887 yılında İlçe olan Beytüşşebap, 1926 yılında Siirt, 1936 yılında Hakkâri ve 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı yasa ile Şırnak İline bağlanmıştır. Cizre ilçesi; Cizre M.Ö.4000 yıllarından itibaren Gerzubakarta adıyla Guti devleti hakimiyeti altındadır. Gutiler döneminde ilk Cizre suru yapılmıştır. Cizre M.Ö.1894 yılında l.Babil Devleti yönetimine girmiştir. Babil Cizre’ye 22 Km mesafededir. Cizre M.Ö.1595 yılında Babil egemenliğinden Arap egemenliğine geçmiştir. Daha sonra Asurlular, Medler, Persler, Sasaniler, Artuklular, Eyyubbiler, Abbasiler, Selçuklular, Moğollar ve 1627 yılından itibaren de Osmanlı Devleti hâkimiyeti altına girmiştir. Cizre beyliği önceleri Diyarbakır Sancak Beyliği’ne bağlı iken 1841 yılında Musul’a bağlanmıştır. Milli mücadele döneminde büyük başarılar gösteren Cizre’ye Fransızlar gelip şehri savaşsız teslim almak istemişlerse de, halkın direnişi ve silahlanmayı görerek işgalden vazgeçmişlerdir. İslamiyet’in Cizre’ye girmesi ile birlikte şehre yarımada anlamına gelen Cezire adı verilmiş, Cumhuriyet döneminde ise küçük bir düzeltmeyle Cizre olarak değiştirilmiştir. Önceleri Mardin iline bağlı bir yerleşim birimi iken 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı yasa ile Şırnak iline bağlanmıştır. Güçlükonak İlçesi; ilçe daha önce Siirt İli’nin Eruh İlçesi’ne bağlı bir köy iken, 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla ilçe olmuştur. 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı kanun ile idari bağlılığı değiştirilmiş ve Şırnak iline bağlanmıştır. İdil İlçesi’nin milattan önceki adının Zarih olduğu söylenir. Zapdey adında bir Süryani’nin ilçeye hizmetlerinden dolayı da İdil’e, Beyt-Zaptdey (Zapdey’in evi) adı verildiği dolaşan rivayetler arasındadır. Milattan sonra(300-400) yıllarında Farslar burayı istila ettiler. Farslar döneminde buraya (Hazak) ismini vermişlerdir. Hazak farsça bir kelime olup, mert ve cesur anlamındadır. İdil’de 1393 – 1491 döneminde Türkmenlerin büyük ölçüde nüfuz ettikleri ve 1387 yılında Timur’ un istila ettiği bilinmektedir. Timur’un ölümü ile Karakoyunlu devletinin eline geçen İdil, o günden sonra Türklerin hâkimiyeti altına geçmiştir. 1924 yılına kadar köy olan İdil, bu tarihten itibaren Cizre ilçesine bağlı bir bucak, 1937 yılında ise Mardin iline bağlı ilçe olmuştur. İdil, 18.05.1990 tarih ve 20522 Resmi Gazetede yayınlanan 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Şırnak İline bağlanmıştır. Silopi İlçesi de, M.Ö. çeşitli kavimlerin yaşadıkları bir yerleşim birimidir. Bu durum ilçenin çevresinde bulunan tarihi eserlerden anlaşılmaktadır. Asurlular ve Roma İmparatorluğunun yönetiminde uzun yıllar kaldıktan sonra Selçukluların yönetimine geçmiştir. Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi sırasında Cizre İlçesi ile birlikte Osmanlı İmparatorluğuna bağlanmıştır. 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Şırnak İline bağlanmıştır. Uludere İlçesi’nin tarihi, milattan önceki yıllara dayanır. Tarihin seyri içinde Urartular Medler, Persler, Romalılar, Arsaklılar ve Sasaniler’in egemenliğine girmiştir. 1054 yılından itibaren Türkmenler’in tarih sahnesine çıktığı bilinmektedir. 1142’de İmadettin Zengin’in ve 1260 yılında Hulagu’nun Hakkâri yöresini ele geçirmesini izleyen yılların kargaşalığı, yöre beylerinin 1349’da Karakoyunlulara bağlanmayı kabul etmeleri ile durur. 1386’da Timur ve 1502’den itibaren Safevi hâkimiyeti altında yaşayan Uludere, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı İmparatorluğuna bağlanarak bütün il beyleri gibi içişlerinde serbest bırakılır. Aşiret Beyleri kendi egemenlik haklarını korumak, Osmanlı toprak sisteminin dışında bir sistemle yönetilmek ve seferlere asker yollamak şartıyla İmparatorluğun egemenliğinde Cumhuriyete kadar kalmışlardır. Cumhuriyet’in ilanından sonra bucak haline getirilerek Beytüşşebap İlçesi’ne bağlanan Uludere, 27.06.1957 tarihinde yürürlüğe giren 7033 Sayılı Kanunla ilçe haline getirilmiştir. 16.05.1990 tarihinde çıkarılan 3647 Sayılı Kanunla yeni kurulan Şırnak İli’ne bağlanmıştır.

Yöresel Yemekleri

  • Beytüşşebap Çorbası
  • Bırınzer
  • Cizre Aşı
  • Çımşipe
  • Devin
  • Dolma
  • Fıreydin
  • Fireydin
  • Gulul
  • Hekeheşandi
  • İçli Köfte
  • Kadge Dıfse (Pekmez Tatlısı)
  • Kipe
  • Kutlık
  • Mahmılatık
  • Meyre (Mehir)
  • Mumbar
  • Perde Pilav
  • Serbıdev
  • Suryaz
  • Şımşıpe

Gezilecek Yerler

  • Abdaliye Medresesi
  • Aladino Kasrı
  • Ali Han Ağa (Uysal) Evi
  • Basak Mor Aday Kilisesi
  • Belkısana (Hısta) Kaplıcası
  • Beyaz Köprü
  • Bürücek Köprüsü
  • Cem’A (Birlik) Köyü Taş Köprü
  • Ciddeyt Değirmenleri
  • Cizre İç Kale
  • Cizre Kalesi
  • Cizre Tarihi Mezarlığı
  • Cizre Ulucami
  • Çar Derii (Dört Kapı) Kilisesi
  • Dedeler Köyü
  • Değirmen I
  • Değirmen-Iı
  • Deşti Akabin Köprüsü
  • Ebu’L-İz El Cezeri Türbesi
  • Ensari Evi
  • Eski Belediye Binası
  • Faki Teyran
  • Finik Kalesi
  • Geramon Kilisesi
  • Görümlü
  • Halmun (Elamun)
  • Hamidiye Kışla Binası
  • Havindi Kaya Yerleşimleri
  • Nuh Cami
  • İdil Haberli(Basibrin)-Mor Dodo Kilisesi
  • İdil Meryem Ana Kilisesi
  • İdil Öğündük Mor Yakup Kilisesi
  • İsmail Barınç Evi
  • Kasrik
  • Kasrik Değirmeni
  • Kasrik Kaya Kabartması
  • Kasrik Köprüsü
  • Katip Yusuf Evi
  • Kavuncu (Naniv) Hanı
  • Kavuncu Köyü Kilisesi
  • Kavuncu Köyü Pınarı
  • Kırmızı Medrese
  • Koçibey Mezarlığı
  • Kul Mustafa Türbesi
  • Mağara Köyü
  • Mehmet Ağa Kasrı
  • Mehmet Ağa Sor Kasrı
  • Mela Hüseyin Bateyi
  • Mem U Zin Türbesi
  • Mir (Cencekir)
  • Mor Aday Kilisesi
  • Mor Barsavmo Manastırı
  • Mor Eseyo Kilisesi
  • Mor İsminu
  • Mor Kavmi Kilisesi
  • Mor Melke Kilisesi
  • Mor Meryem Kilisesi
  • Mor Şalito Kilisesi
  • Mor Şumuni Kilisesi
  • Mor Tuğma Kilisesi
  • Muhammed (Mehmed) Ağa Sor Kasrı
  • Nasfaran Kaplıcası
  • Nuh Nebi Cami Ve Medresesi
  • Osman Ağa Kasrı
  • Saklan Köprüsü
  • Seri Berzane Mevkii Su Sarnıcı
  • Sitti Nefis Pınarı
  • Süleyman Ağa Kasrı
  • Süleyman Ağa Kasrı
  • Şerif Cami
  • Telli Oğlu Kasrı
  • Yafes Köprüsü
  • Yeşiltepe Höyüğü
  • Yıkık Han
  • Zümrüt Kaplıcası

Şırnak ilçeleri

  • Beytüşşebap
  • Cizre
  • Güçlükonak
  • İdil
  • Merkez
  • Silopi
  • Uludere

REKLAM ALANI

SEYAHATNÂME

Gezi tecrübesini gönderen ziyaretçilerimizin paylaşımlarını takip edebilir, seyahat planlarınızda istifade edebilirsiniz.

Şırnak Tanıtım Videosu

Düzeltme gönder

 

15 + 1 =

Şırnak il rehberi. Şırnak plaka numarası. Şırnak telefon kodu. Şırnak yüzölçümü. Şırnak ulaşım bilgileri. Şırnak tarihi. Şırnak yöresel yemekleri. Şırnak gezilecek yerleri. Şırnak ilçeleri. Şırnak gezi tecrübeleri.
Güncelleme Tarihi - 12 Ocak 2021